ΕΛΛΑΣ: Ο Ελληνας Δασκαλος του μεγαλου φυσικου Αινσταιν

Στις 18 Απριλίου του 1955 άφησε την τελευταία του πνοή ο μεγάλος γερμανός φυσικός και πατέρας της «θεωρίας της σχετικότητας», Άλμπερτ Αϊνστάιν. Βραβευμένος με το Νόμπελ Φυσικής το 1921, ήταν γραφτό να μείνει στην ιστορία ως ο μεγαλύτερος φυσικός του 20^ου αιώνα και ίσως όλων των εποχών. Η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του και η τάση του να αμφισβητεί τα πάντα επιζητώντας συνέχεια την ανατροπή ενέτεινε το μύθο που κυκλώνει το μεγάλο φυσικό. Ωστόσο, ελάχιστοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν τη στενή σχέση φιλίας και αλληλοεκτίμησης που είχε ο Αϊνστάιν με ένα μεγάλο Έλληνα μαθηματικό – άγνωστο στο ευρύ κοινό – τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή.

Ο Καραθεοδωρή, γόνος γνωστής οικογένειας της Κωνσταντινούπολης, έδειξε από πολύ νωρίς την έφεση που είχε στα μαθηματικά. Ωστόσο, αρχικά σπουδάζει πολιτικός μηχανικός στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου και το 1898 πηγαίνει στην Αίγυπτο για να εργαστεί. Γρήγορα θα συνειδητοποιήσει πως το επάγγελμα του μηχανικού δεν καλύπτει την ανήσυχη και φιλομαθή φύση του. Έτσι, το 1900 στα 27 του χρόνια ο Καραθεοδωρή κάνει στροφή στην καριέρα του και ξαφνιάζοντας τους γονείς του, αφήνει τα πάντα πίσω του και πηγαίνει στη Γερμανία για να σπουδάσει αυτό που πάντα ήθελε, μαθηματικά. Η επιμονή του Καραθεοδωρή τραβά το ενδιαφέρον των καθηγητών. Η εξέλιξή του είναι γρήγορη και ανοδική. Μόλις το 1909 ξεκινά να διδάσκει σε διάφορα γερμανικά πανεπιστήμια και η φήμη του εκτοξεύεται. Πολύ γρήγορα έρχεται σε επαφή με άλλες σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, διάσημους μαθηματικούς και φυσικούς. Ανάμεσά τους και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Οι δυο τους θα αναπτύξουν μια ιδιαίτερη σχέση, με το μεγάλο φυσικό να μιλά με εξαιρετικά λόγια για τον Καραθεοδωρή τον οποίο θεωρεί δάσκαλό του. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που απευθύνει το 1916 στον έλληνα μαθηματικό στην οποία και γράφει «Αγαπητέ κύριε συνάδελφε, βρίσκω θαυμάσιο τον υπολογισμό σας... Θα έπρεπε να δημοσιεύσετε τη θεωρία σε αυτή τη μορφή στα Χρονικά της Φυσικής, καθόσον οι φυσικοί κατά κανόνα αγνοούν αυτό το αντικείμενο, όπως κι εγώ άλλωστε. Με το γράμμα μου θα πρέπει να σας φαίνομαι σαν τον Βερολινέζο που μόλις ανακάλυψε το Crunewald και αναρωτιέται αν ζούσαν εκεί άνθρωποι πιο πριν. Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εκθέσετε επιπλέον και τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα βρείτε σε μένα έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν, όμως, λύσετε το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα χέρια... Πίσω από αυτό το ζήτημα κρύβεται κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλύτερων».

Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως ο Καραθεοδωρή με τη συμβολή του στο «λογισμό των μεταβολών» συνέβαλε σημαντικά και βοήθησε τον Αϊνστάιν να προχωρήσει τη «Θεωρία της Σχετικότητας». Ο ίδιος ο νομπελίστας φυσικός είπε το 1955: «Κύριοι, ζητήσατε να σας απαντήσω σε χίλια δυο πράγματα. Κανείς σας όμως δεν θέλησε να μάθει ποιος ήταν ο δάσκαλός μου, ποιος μου έδειξε και μου άνοιξε τον δρόμο προς την ανώτερη μαθηματική επιστήμη, σκέψη και έρευνα. Και για να μην σας κουράσω, σας το λέω έτσι απλά, χωρίς λεπτομέρειες, ότι μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, στον οποίο εγώ προσωπικά, αλλά και η μαθηματική επιστήμη, η φυσική, η σοφία του αιώνα μας χρωστάμε τα πάντα».

Ο Καραθεοδωρή πέθανε το Φεβρουάριο του 1950 και πέντε χρόνια αργότερα τον ακολούθησε ο Αϊνστάιν, έχοντας και οι δυο όμως αφήσει πίσω τους μια μεγάλη και πολύ σημαντική κληρονομιά.