Καραγάτσης Δημήτριος (Μίτια)
Από την Live-Pedia.gr
Πίνακας περιεχομένων[απόκρυψη] |
Βιογραφία
Παιδική ηλικία
Ήταν το πέμπτο και τελευταίο παιδί της οικογένειας του Πατρινού στην καταγωγή και εγκατεστημένου στη Λάρισα, δικηγόρου και τραπεζικού υπαλλήλου, Γεώργιου Ροδόπουλου, απόγονου οικογένειας αριστοκρατών γαιοκτημόνων και της Ανθής Μουλούλη, με καταγωγή από τον Τύρναβο της Θεσσαλίας. Αδέλφια του ήταν η Ροδόπη [που έπασχε από ψυχασθένεια], ο Νίκος, ο Κωνσταντίνος [επανειλημμένα βουλευτής, υπουργός και Πρόεδρος της Βουλής] και η Φωφώ.Το επάγγελμα του πατέρα του, τον οδήγησε στο να μεγαλώσει ζώντας τα παιδικά του χρόνια σε διάφορες Ελληνικές πόλεις, όπου ο πατέρας του υπηρέτησε ως διευθυντής τράπεζας, όπως ο Πύργος το 1908, το Αίγιο το 1910, η Θεσσαλονίκη το 1913, η Λάρισα το 1914, στα Χανιά στην Κρήτη το 1918 και από το 1919 έως το 1921 στην Αθήνα.
Σπουδές
Παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου στη Λάρισα, και όπως γράφει «Διδάχτηκα τα πρώτα γράμματα στο Αρσάκειο της Λάρισας (όταν συλλογιέμαι πως υπήρξα και Αρσακειάδα!) και αντί να ερωτευτώ τις συμμαθήτριές μου, αγάπησα παράφορα τη δασκάλα μου.»Στη διάρκεια των χρόνων του Γυμνασίου παρακολούθησε μαθήματα στη «Σχολή Κωνσταντινίδη» στην Αθήνα, όπου είχε συμμαθητές τον μετέπειτα ηθοποιό Δημήτρη Μυράτ και τον ποιητή Δημήτριο Ι. Αντωνίου, ενώ τελείωσε τη μέση εκπαίδευση στη Θεσσαλονίκη την περίοδο από το 1922 έως το 1924, όπου βρέθηκε τιμωρημένος από τον πατέρα του, για την πλαστογραφία της υπογραφής του σε σχολικό έλεγχο.
Το 1924 γράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ για να σπουδάσει εμπορικά, όμως τον επόμενο χρόνο επέστρεψε για οικονομικούς λόγους στην Αθήνα και συνέχισε τις σπουδές του στη Νομική Σχολή, έχοντας ως συμφοιτητές τους Πέτρο Χάρη, Άγγελο Τερζάκη, Γιώργο Θεοτοκά, Αθανάσιο Διομήδη και Οδυσσέα Ελύτη. Το 1930 πήρε το πτυχίο της Νομικής και το 1931 το πτυχίο των Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών.
Σε όλη τη διάρκεια της Γερμανοϊταλικής κατοχής, στο σπίτι του φιλοξενήθηκαν με τις οικογένειές τους, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ο Ηλίας Βενέζης, ο Μενέλαος Λουντέμης και ο Κώστας Σούκας.
Επαγγελματική δραστηριότητα
Από το 1931 έως το 1939, εργάστηκε στον Πειραιά, στην Α. Ε. Ασφαλειών «Surveillance», [«Η Επίβλεψις»], την οποία διεύθυνε ο αδελφός του Νίκος. Το 1949 ήταν πολεμικός ανταποκριτής στο Γράμμο και στο Βίτσι, ενώ ταξίδεψε στην Αγγλία, προσκεκλημένος από το Βρετανικό Συμβούλιο, τη Γαλλία, την Τουρκία και την Αίγυπτο, το 1950 επισκέφθηκε τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από πρόσκληση του State Department και το 1952 ως απεσταλμένος εφημερίδας ταξίδεψε στην ανατολική Αφρική.Εργάστηκε ως κριτικός θεάτρου στην εφημερίδα «Η Βραδυνή»και στο editorial, την ημέρα της ενάρξεως της συνεργασίας του έγραφε «Δεν κρίνω ποτέ με επιπολαιότητα, ευκολία συνειδήσεως ή ευτέλεια πάθους. Κατά βάσιν είμαι καλλιτέχνης. Και κρίνω σαν καλλιτέχνης, με κατανόηση, ευρύτητα και καλωσύνη».
Από το 1951 εργάστηκε ως κειμενογράφος στη διαφημιστική εταιρεία ΑΔΕΛ και μια από τις διαφημίσεις του ήταν για το «Cinzano».
Πολιτική δράση
Στις βουλευτικές εκλογές του 1956, υποβάλλει για πρώτη φορά υποψηφιότητα με το «Κόμμα των Προοδευτικών» του Σπύρου Μαρκεζίνη, όπως και το 1958, αλλά αποτυγχάνει. Όταν τον ρώτησαν, απάντησε ότι το έκανε για να υφαρπάξει ψήφους από τον αδελφό του, Κωνσταντίνο {Τάκη} Ροδόπουλο, υποψήφιο με την ΕΡΕ, του Κωνσταντίνου Καραμανλή.Με αίτησή του στη Νομαρχία το 1957, πρόσθεσε και επίσημα στο επώνυμό του και το «Καραγάτσης». Στις 4 Νοεμβρίου 1958, έπαθε σοβαρή καρδιακή προσβολή, που του προκάλεσε από τότε, περιοδικά και έντονα φαινόμενα αρρυθμίας.
Το τέλος του
Πέθανε μετά από κρίση ταχυκαρδίας, και η τελευταία φράση του ήταν «Ας γελάσω», όπως έλεγε και ο ήρωάς του ο Μίχαλος Ρούσης «Ας γελάσω για όλα αυτά τα χάλια γιατί δε θέλω να κλάψω». Στον τάφο του είναι χαραγμένη μια φράση του ήρωά του Κωστή Ρούση, {«Από το ημερολόγιο του Κωστή Ρούση»}, «Οι μοναδικές ομορφιές είναι προνόμιο του θανάτου».Διακρίσεις
Βραβεύτηκε με το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας, ενώ το 2007 διοργανώθηκε στη Λάρισα το «1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Μ. Καραγάτσης», με θέμα: «Μ. Καραγάτσης: Ο άνθρωπος, το έργο, η εποχή». Προτομή του υπάρχει στην πλατεία της Ραψάνης, του δήμου Κάτω Ολύμπου. Η Βουλή των Ελλήνων ονόμασε το 2008 «Έτος Μ. Καραγάτση».Νεκρολογίες
Η κόρη του Μαρίνα τον χαρακτήρισε «Ντόμπρο, ανεξάρτητο, ζωντανό, γενναιόδωρο, ανιδιοτελή, απονήρευτο, δίκαιο, αλλά και εκρηκτικό, εγωιστή, ισχυρογνώμονα και φοβερά οξύθυμο»ενώ ο καθηγητής Γεώργιος Σαββίδης έγραφε στην εφημερίδα «Το Βήμα»,
Εργογραφία
Επέλεξε ως λογοτεχνικό ψευδώνυμο το «Μίτια Καραγάτσης», πιθανόν από τον «Μίτια», [υποκοριστικό στα Ρωσικά του Δημήτρη], του έργου «Αδελφοί Καραμαζώφ» του συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ενώ το «Καραγάτσης» προήλθε από το δέντρο πτελέα ή καραγάτσι, στη σκιά του οποίου διάβαζε στον περίβολο της εκκλησίας στη Ραψάνη της Θεσσαλίας.Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1927, σε διαγωνισμό του περιοδικού «Νέα Εστία», με το διήγημα «Η κυρία Νίτσα» και απέσπασε τον τρίτο έπαινο της κριτικής επιτροπής, την οποία αποτελούσαν οι Κωστής Παλαμάς, Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλους, Σίμος Μενάρδος, Άλκης Θρύλος και Γρηγόριος Ξενόπουλος.
Αυτοτελείς εκδόσεις
Μυθιστορήματα
- «Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν», [Αθήνα, Εκδόσεις «Δημητράκος», 1933]
- «Χίμαιρα», [Αθήνα, έκδοση του περ. Νέα Εστία, 1936 και αναθεωρημένο με τίτλο «Η μεγάλη Χίμαιρα», Αθήνα, Εκδόσεις «Μαυρίδης», 1953]
- «Γιούγκερμαν», [το 1940]
- «Τα στερνά του Γιούγκερμαν», [Αθήνα, Εκδόσεις «Πυρσός», 1941]
- «Λειτουργία σε λα ύφεσις», [Ξυλογραφίες Λουκίας Μαγγιώρου. Αθήνα, Εκδόσεις «Γλάρος», 1943]
- «Νυχτερινή ιστορία», [Αθήνα, Εκδόσεις «Γλάρος», 1943]
- «Ο κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», [Αθήνα, Εκδόσεις «Αετός», 1944],
- «Ο μεγάλος ύπνος», [Αθήνα, Εκδόσεις «Ίκαρος», 1946]
- «Ο κόσμος που πεθαίνει, Αίμα χαμένο και κερδισμένο», [Αθήνα, Εκδόσεις «Ίκαρος», 1947]
- «Βασίλης Λάσκος», [Αθήνα, Εκδόσεις «Αετός», 1948],
- «Τα στερνά του Μίχαλου», [Αθήνα, Εκδόσεις «Αετός», 1949]
- «Άμρια Μούγκου (Στο χέρι του Θεού)», [Αθήνα, Εκδόσεις «Ίκαρος», 1954],
- «Ο θάνατος κι ο Θόδωρος», [τραγωδία με πολλά κωμικά στοιχεία γραμμένη ως κινηματογραφικό σενάριο Αθήνα, Εκδόσεις «Έχιδνα», 1954],
- «Ο κίτρινος φάκελλος», [Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 1956]
- «Σέργιος και Βάκχος», [Αθήνα, Εκδόσεις «Δίφρος», 1959],
- «Το 10», [Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 1964],
- «Ο μικρός Σέργιος και Βάκχος», [Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 1973]
- «Στράτης Μυριβήλης-Μ.Καραγάτσης-Άγγελος Τερζάκης-Ηλίας Βενέζης, Το μυθιστόρημα των τεσσάρων», [Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 1979],
Από τη δική του γραφίδα εισέβαλε στην ελληνική πεζογραφίαο έντονος ερωτισμός, γεγονός που ζημίωσε το λογοτεχνικό του ταλέντο και την πρωτότυπη παρουσία του.
Διηγήματα – Νουβέλες
- «Το συναξάρι των αμαρτωλών», [Αθήνα, Εκδόσεις «Γκοβόστης», 1935]
- «Η λιτανεία των ασεβών», [Αθήνα, Εκδόσεις «Γκοβόστης», 1940]
- «Το χαμένο νησί», [Φανταστική νουβέλα, Αθήνα, Εκδόσεις «Αετός», 1943]
- «Το μπουρίνι» [Αθήνα, Εκδόσεις «Γλάρος», 1943]
- «Ο τρελός με τα κουδούνια», [Αθήνα, Εκδόσεις «Γλάρος», 1944]
- «Πυρετός», [Αθήνα, Εκδόσεις «Δημητράκος», 1945]
- «Το νερό της βροχής», [Αθήνα, Εκδόσεις «Αετός», 1950]
- «Η μεγάλη λιτανεία», [Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 1955].
Θεατρικά έργα
- «Μπαρ Ελδοράδο», με το θίασο Αλίκης-Μουσούρη, από τις 3 Απριλίου έως τις 5 Μαΐου 1946, με τους ηθοποιούς Νανά Σκιαδά, Κυβέλη Μυράτ, Κώστα Μουσούρη, Σπύρο Μουσούρη, Στέλιο Βόκοβιτς.
- «Κάρμεν», το 1948.
- «Η βασιλομήτωρ», με ηρωίδα τη βυζαντινή αυτοκράτειρα Θεοφανώ, το οποίο μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο σε διασκευή Ιουλίας Ιατρίδη και σκηνοθεσία Μήτσου Λυγίζου,
- «Βασίλισσα Αμαλία», μονόπρακτο που παίχτηκε τον καιρό της Κατοχής, με τον Γιάννη Τσαρούχη στον ομώνυμο ρόλο,
- «Ο χαμένος δελφίνος».
Ιστορία
- «Η Ιστορία των Ελλήνων Α΄, Ο αρχαίος κόσμος», [Αθήνα, Εκδόσεις «Αετός», 1952],
Ταξιδιωτική λογοτεχνία
- «Από Ανατολή σε Δύση· (ταξιδιωτικά κείμενα)», [Αθήνα, Εκδόσεις «Καστανιώτης», 1991]
- «Περιπλάνηση στον κόσμο. Ταξιδιωτικές εντυπώσεις», [επιμ. Άντειας Φραντζή, Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 2003.
Διασκευές
- «Ο πόλεμος της Τροίας και οι περιπέτειες του Οδυσσέα», [Αθήνα, Εκδόσεις «Εστία», 2004]
Ποιήματα
Αδημοσίευτα ποιήματα των νεανικών του χρόνων βρέθηκαν στο αρχείο του, τα οποία υπογράφει ως «Δ. Πτελεάτης». Το 1945 θα προαναγγείλει έκδοση ποιημάτων του με τίτλο «Το βιολί του Ενγκρ», που δεν θα κυκλοφορήσει ποτέ, όμως στο περιοδικό «Γράμματα», δημοσιεύθηκαν τα ποιήματα- «Παντούμ»,
- «Συναπάντημα»,
- «Στοχασμός»,
- «Προμήνυμα»,
- «Ποίημα»
- «Το καϊκι»,
- «Απελπισμός»,
- «Μοίρα», αφιερωμένο στον Άγγελο Σικελιανό,
- «Όρθρος και Σπερνός».
Συγκεντρωτικές εκδόσεις
- «Το μεγάλο συναξάρι. Αθήνα, Εκδόσεις Αετός, 1952.
- «Νεανικά κείμενα · επιμέλεια Στρατή Πασχάλη. Αθήνα, Εκδόσεις Εστία, 1985.
- «Νεανικά διηγήματα· Εισαγωγή και φιλολογική επιμέλεια Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Αθήνα, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1993.
- «Κριτική Θεάτρου 1946-1960. Αθήνα, Εκδόσεις Εστία, 1999.
Τηλεόραση & κινηματογράφος
Έργα του προβλήθηκαν στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, όπως- «Η Καταδρομή», ταινία με δικά του σενάριο και σκηνοθεσία, στην οποία πρωταγωνιστές ήταν οι Λάμπρος Κωνσταντάρας, Ελένη Χατζηαργύρη, Ζινέτ Λακάζ, Χριστόφορος Νέζερ
- «Γιούγκερμαν», το 1976, τηλεοπτική σειρά με τον Αλέκο Αλεξανδράκη
- «Ο κίτρινος φάκελος», το 1990, τηλεοπτική σειρά με τον Γιώργο Κιμούλη και την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη
- «10», τηλεοπτική σειρά με τους Δημήτρη Καταλειφό, Ρένη Πιττακή.
Αφιερώματα
Αφιέρωσε στη μνήμη της μητέρας του το έργο «Ο Μεγάλος ύπνος» γράφοντας χαρακτηριστικά«Πεθαίνεις, είπε μέσα του. Αποχαιρετάς με μάτια ολάνοιχτα τη Ζωή και προχωρείς στο Μεγάλο Ύπνο που ξυπνημό δεν έχει. Κι αυτή την υπέρτατη στιγμή, συλλογίστηκες τον ύπνο το δικό μου, τον ύπνο το μικρό κ’ ευτελή που θα χάσω για να προσκυνήσω το θάνατό σου. Είσαι
«Κ’ έτσι πέθανε η Αγγέλα το πρωί εκείνο του Σεπτεμβρίου, το απαλό και γλυκύτατο, το γεμάτο χρώματα και πνοές από μουσκεμένο πεύκο [...]. Κ’ ήταν όμορφη... Είχε την αξεπέραστη ομορφιά που μόνον σε κεφάλια κάποιων πεθαμένων συναπαντιέται. Μόνο το χείλι της είχε τραβηχτεί, λες και μόρφαζε από καλόγουστη αηδία. Ήταν πάντα πολύ λεπτός άνθρωπος...»
Αυτοσαρκάστηκε με οξύτητα
«Έγραψα πολλά και διάφορα, διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα, έργα υψηλού ηθικοπλαστικού περιεχομένου, πολύ κατάλληλα για παρθεναγωγεία και βιβλιοθήκες οικογενειών με αυστηρά αστικά ήθη. Οι ήρωές μου Λιάπκιν, Μαρίνα Ρεΐζη και ιδίως Γιούγκερμαν είναι άνθρωποι αγνοί, αθώοι, ιδεολόγοι και στέκουν ψηλότερα από τις αθλιότητες του χαμερπούς υλισμού. Απορώ πώς το εκπαιδευτικό συμβούλιο δεν εισήγαγε ακόμα τα βιβλία μου για αναγνωστικά στα σχολεία του κράτους, εξίσταμαι πώς η Ακαδημία δεν μου έδωσε ακόμα το βραβείο Αρετής, πώς δεν με κάλεσε ακόμα να παρακαθίσω στους ενάρετους κόλπους της κοντά στον κ. Μελά» {…..}… «Δεν επείραξα ποτέ μου συνάδελφο και είμαι συμπαθέστατος στους λογοτεχνικούς κύκλους. Αυτό θα αποδειχθεί στην κηδεία μου όπου θα έρθει κόσμος και κοσμάκης να πεισθεί ιδίοις όμμασι ότι πέθανα, ότι θάφτηκα, ότι πήγα στο διάολο. Και θα φύγει από το νεκροταφείο ο κόσμος και ο κοσμάκης βγάζοντας στεναγμούς ανακούφισης. Είμαι βέβαιος πως ο Θεός θα με κατατάξει μεταξύ των αγίων στον Παράδεισο. Αμήν.»
Εξωτερικές συνδέσεις
- Μίτια Καραγάτσης Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
- Αφιέρωμα στο Μίτια Καραγάτση Ψηφιακό αρχείο Ert-archives.gr
- Συνέντευξη του στο Μιχάλη Προδρόμου
- Ήθελε να είναι ο Γιούγκερμαν Συνέντευξη της Μαρίνας Καραγάτση
- Η κυρία Νίτσα Μυθιστόρημα του Μίτια Καραγάτση
- Τα χταποδάκια Διήγημα του Μίτια Καραγάτση
- «Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι» Enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου